Pani Marszałek! Wysoka Izbo!
Każde małe dziecko w Polsce zasługuję na opiekę, każdy rodzic małego dziecka w Polsce zasługuje na wsparcie – powiedziała ministra Dziemianowicz-Bąk. Niniejszy projekt porządkuje system świadczeń dla najmniejszych dzieci. Rząd aktywnie wspiera i docenia zaangażowanie zawodowe rodziców oraz rozumie ograniczenia z jakimi mierzą się rodzice, a zwłaszcza matki, w powrocie do aktywności.
Koalicja Obywatelska obiecywała „Babciowe”, natomiast Lewica zapowiadała upowszechnienie opieki żłobkowej, a Trzecia Droga upominała się o to, aby pamiętać o rodzinach tradycyjnych, w których rodzice decydują się na pozostanie z dziećmi w domu. Ten projekt zawiera wszystkie te trzy elementy, ponieważ „Aktywny Rodzic” to trzy świadczenia do wyboru: aktywni rodzice w pracy, aktywnie w żłobku oraz aktywnie w domu. W zależności od sytuacji rodzice będą mogli zdecydować, z którego z tych świadczeń chcą skorzystać. Natomiast na jedno dziecko, na jeden miesiąc, będzie przysługiwało tylko jedno z tych świadczeń.
„Aktywny Rodzic” to odpowiedź na niewydolny system opieki nad dziećmi do lat trzech. Polki po urodzeniu dziecka bez wątpienia potrzebują pomocy w opiece nad maluchem, przede wszystkim przez ograniczony dostęp do usług opiekuńczych, z powodu braku żłobków, czasem z powodów finansowych. W końcu rząd dostrzegł ten problem i wspiera zawodowo aktywnych rodziców.
Ten program to szansa na polepszenie sytuacji rodzin z dziećmi, a także możliwość wynagrodzenia wysiłku jaki dziadkowie i babcie wkładają w opiekę nad wnukami. To także szansa na upowszechnienie instytucjonalnej opieki nad dziećmi i ułatwienie do niej dostępu.
Co ważne na to świadczenie będą mogli liczyć zarówno zatrudnieni na etatach, jak i działalności gospodarczej oraz na umowie zlecenie. Dla wypłaty tego świadczenia nie będzie miało znaczenia źródło dochodu.
Kolejna bardzo ważna zaleta tego projektu, jeżeli rodzice zdecydują się samofinansować opiekę nad dzieckiem, które sprawuje babcia emerytka na podstawie umowy uaktywniającej, takiej samej jaką rodzice mogą zawrzeć z nianią, to składki do budżetu będą opłacane z budżetu państwa. Oznacza to również coroczną waloryzację emerytury babci czy dziadka. To dodatkowa korzyść tego projektu, którzy może się przełożyć na wyższe emerytury.
Świadczenie w „Aktywni Rodzice w pracy” wyniesie 1500 zł miesięcznie na czas 24 miesięcy, na czas od 12 do ukończenia 35 miesiąca życia dziecka lub 1900 zł jeżeli dziecko ma odpowiednie orzeczenie o niepełnosprawności. Rodzice będą mogli decydować na co przeznaczą otrzymane pieniądze, na opiekę niani czy babci. Świadczenie będzie wypłacane pod warunkiem, iż dziecko nie uczęszcza do żłobka lub klubu dziecięcego, czy też przedszkola. 1500 zł ma być premią za pracę i aktywność zawodową.
Natomiast „Aktywni w żłobku” ma zastąpić obecne dofinansowanie w wysokości do 400 zł do opłaty za pobyt dziecka w instytucjach opieki nad dziećmi do lat 3. Będzie kierowany do rodziców dzieci, którzy korzystają z opieki żłobka, klubu dziecięcego lub dziennego opiekuna. TO wsparcie wyniesie do 1500 zł miesięcznie na dziecko lub do 1900 zł miesięcznie na dziecko z niepełnosprawnością. Nie więcej niż wysokość opłaty, jaką rodzice ponoszą za pobyt dziecka w instytucji opieki.
Możliwość dofinansowania miejsc w żłobkach to kolejna szansa dla samorządów, które być może zostaną zachęcone do tworzenia większej liczby miejsc w żłobkach i tym samym rozpowszechnienia instytucjonalnej opieki nad najmłodszymi dziećmi. Dziś opieka żłobkowa jest bardziej rozpowszechniona w większych miejscowościach, a w prawie połowie gmin nie ma jej wcale. Zarówno samorządowe, jak i prywatne instytucje mogą w reakcji na to dofinansowanie stworzyć nowe miejsca żłobkowe. To szczególne w sytuacji, w której bliscy rodziców mieszkają daleko od siebie. Upowszechnienie tego, że małe dzieci posyła się do żłobka, może wreszcie doprowadzić do normalizacji instytucjonalnej opieki nad dzieckiem, co w dłuższej perspektywie może przełożyć się na powszechniejsze powroty obojga rodziców do pracy, co w perspektywie przyniesie długookresowe korzyści i rodzicom, i dzieciom.
Trzecie świadczenie aktywnie w domu będzie przeznaczone dla dzieci od 12 do ukończenia 35 tygodnia życia, bez spełnienia warunku aktywności zawodowej. Chodzi o rodziców, którzy nie będą mogli uzyskać prawa do świadczenia „Aktywni rodzice w pracy” lub ich dziecko nie będzie uczęszczało do instytucji opiekuńczej. Będzie przysługiwało na podobnych zasadach, jak dzisiaj w ramach programu „Rodzinny kapitał opiekuńczy”.
Projekt porządkuje system świadczeń dla dzieci do lat 3 i podchodzi do sprawy w sposób kompleksowy. To szansa dla rodziców, dzieci i dziadków. Demokratyczna koalicja 15 października wspiera i docenia zaangażowanie zawodowe rodziców. Lewica popiera program „Aktywny Rodzic” i apeluje o jego ponadpartyjne poparcie.
Katarzyna Ueberhan, posłanka
Sejm, 8 maja 2024 r.
Debata nad ustawą „Aktywny rodzic”